Οι περικοπές στη χρηματοδότηση της ποινικής νομικής αρωγής θα μετατρέψει τους κατηγορουμένους σε προϊόντα

Σε ένα κατ’ αντιμωλίαν ποινικό σύστημα δικαιοσύνης όπως αυτό της Αγγλίας και της Ουαλίας, η πρόσβαση στη δικαιοσύνη εξαρτάται από την πρόσβαση σε δικηγόρους. Το δικαστικό σύστημα είναι πολύπλοκο και προκαλεί σύγχυση , ένα εκρηκτικό μείγμα αρχαϊζουσας γλώσσας, περιπλεγμένων συμβάσεων και εξειδικευμένων ακροάσεων× κάθε μέσος άνθρωπος που σύρεται σε αυτό ως ύποπτος ή ως κατηγορούμενος χρειάζεται έναν ειδικό που να μπορεί να τον καθοδηγήσει και να εκτελέσει χρέη μεταφραστή της διαδικασίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν την ποινική διαδικασία ως ‘πελάτες’ και οι δικηγόροι δρουν ως διαμεσολαβητές της δικαιοσύνης. Φυσικά, οι δικηγορικές αμοιβές είναι γενικά πέρα από τις δυνάμεις αυτών που τους χρειάζονται περισσότερο – όπερ σημαίνει ότι τα άτομα αυτά χρήζουν οικονομικής αρωγής από την πολιτεία.

Η παροχή νομικής αρωγής στο κοινό  με τη μορφή δικηγόρων υπεράσπισης  δρα ενισχυτικά ενός θεμελιώδους  συστατικού στοιχείο της δημοκρατίας  μας : η «ισότητα των όπλων» διασφαλίζει  ότι οι πολίτες μπορούν να ανταγωνιστούν  την ισχύ της πολιτείας, αφού εκπροσώπηση  παρέχεται και στα δύο μέρη της εξίσωσης. Πρόκειται για βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Η επίγνωση των προκλήσεων που θα τίθεντο από τη μεριά της Ευρώπης, σε περίπτωση που διαβρωνόταν η βασική αυτή αρχή, σημαίνει ότι η ποινική νομική αρωγή δραπέτευσε σχετικά άτρωτη από τις κολοσσιαίες περικοπές των δημοσίων δαπανών, που έχουν ήδη αποδεκατίσει τη νομική αρωγή στην πολιτική δίκη.

 

Περικοπές στην ποινική  διαδικασία

 

Αυτά ως τώρα. Με επίδειξη σημαντικά  λιγότερου σεβασμού προς την Πράξη  για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σε σχέση  με τον προκάτοχό του Kenneth Clarke, ο νυν Υπουργός Δικαιοσύνης , Chris Grayling, είναι πρόθυμος να προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές στη χρηματοδότηση των ποινικών συνηγόρων αμέσως μετά τις διαβουλεύσεις για τον Μετασχηματισμό της Νομικής Αρωγής. Το πλέον σημαντικό στοιχείο αυτής της διαδικασίας υπήρξε η συμφωνία της κυβέρνησης με τη Law Society να προχωρήσει σε μία μέση μείωσης της τάξης του 17.5 % στις αμοιβές για την παρεχόμενη νομική αρωγή στην ποινική διαδικασία. Ο στόχος είναι να ‘κουρευτούν’ περίπου 220 εκατ. δολλάρια από τον προϋπολογισμό της νομικής αρωγής.

Η Law Society συναίνεσε σε αυτές τις περικοπές κρίνοντάς τες ως τη μη χείρον βέλτιστον επιλογή, προτιμότερη ανάστροφης υποβολής προτάσεων σε πλειστηριασμούς ή της απαλοιφής της δυνατότητας του κατηγορουμένου να επιλέγει δικηγορική εταιρεία. Πάραυτα, δικηγόροι, μέλη της ένωσης, ενίστανται για τη ζημιά που θα προκληθεί στο επάγγελμα και κατέθεσαν πρόταση μομφής κατά της ηγεσίας την περασμένη Τρίτη ενόψει της σύναψης της συμφωνίας.

Οι  περικοπές πιθανότατα θα μειώσουν τις 1.600 δικηγορικές εταιρείες παροχής  νομικής αρωγής στην ποινική δίκη σε μόλις 300. Το κλείσιμο τόσων δικηγορικών εταιρειών ή ο εξαναγκασμός των μικρότερων από αυτές σε συγχώνευση θα δημιουργήσει συμβουλευτικό κενό- ολόκληρες περιοχές της χώρας θα στερηθούν την πρόσβαση σε δικηγόρους.

Η απώλεια  της τοπικής δικηγορικής εταιρείας  προκαλεί σοβαρές επιπλοκές στα  διαδικαστικά της απονομής της δικαιοσύνης  αλλά πλήγει και την αξιοπρεπή μεταχείριση όσων διέρχονται του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης. Όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, οι περισσότεροι δικηγόροι έχουν τακτικούς πελάτες των οποίων τις πολύπλοκες ανάγκες ( μαθησιακές δυσκολίες, πνευματικά προβλήματα, εθισμούς σε ουσίες) κατανοούν και μπορούν να αντιμετωπίσουν. Τουλάχιστον, οι τοπικοί δικηγόροι είναι γνώστες των κοινοτήτων από τις οποίες προέρχονται οι πελάτες τους και έτσι μπορούν να κατανοήσουν τις πολιτιστικές και περιβαλλοντικές συνθήκες που τους διαπλάθουν ως άτομα.

Όσοι  κατηγορούμενοι εξακολουθούν να έχουν  πρόσβαση σε δικηγόρους, λαμβάνουν  υπηρεσίες πιθανότατα μειωμένης  ποιότητας. Η έρευνά μου ως προς τη σχέση δικηγόρου-πελάτη σε δικηγορικές  εταιρείες που στηρίζονται στην παροχή νομικής αρωγής στην ποινική  δίκη καταδεικνύει ότι αυτή είναι μία μάλλον επικίνδυνη κατάσταση για την αρχή της δικαιοσύνης και για όσους εισέρχονται στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης στηριζόμενοι στην κρατική επιχορήγηση. Ακόμα και πριν πραγματοποιηθούν οι οποιεσδήποτε περικοπές, ήταν ήδη προφανές ότι οι δικηγόροι αισθάνονταν τους εαυτούς τους καταπιεσμένους προς τον σκοπό παροχής ουσιωδών υπηρεσιών.

 

 

«Εργοστάσια αλλαντικών»

 

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της  τρέχουσας πρακτικής, για παράδειγμα, είναι η τάση των δικηγόρων  να υποθέτουν πως οι πελάτες τους είναι πραγματικά ένοχοι. Αν και αυτό σε κάποιο βαθμό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται κακή φήμη στους τακτικούς πελάτες, είναι ωστόσο επίδραση της οικονομίας. Σε ένα τέτοιο σύστημα, όσο πιο γρήγορα τερματίζεται η υπόθεση ενός πελάτη, τόσο πιο αποτελεσματική είναι για την επιχείρησή του. Με τις επιχειρήσεις να ανησυχούν για το πως θα βγάλουν αρκετά χρήματα, ώστε να μπορούν να συντηρούν τους εαυτούς τους , αυτές οι οικονομικές επιταγές έχουν γίνει παράγοντες-κίνητρα, που έχουν ως αποτέλεσμα οι πελάτες να πείθονται και να ωθούνται σε πρόωρη ενοχοποίησή τους από εξωγενείς λόγους.

 

Η υποβάθμιση της άμυνας στην ποινική  δίκη έχει διευκολυνθεί από μια κυρίαρχη ιδεολογία του καταναλωτισμού, που υπό το πρίσμα του κράτους πρόνοιας υποβάλλεται σε δωροδοκία κάτω από το κίνητρο του κέρδους. Οι υπηρεσίες του κράτους ολοένα και εμπορευματοποιούνται, με το να περιορίζονται μόνο σε θέματα κατανάλωσης. Η υποχρέωση του κράτους να φροντίζει για το κοινό καλό χάνεται όταν αυτό εκτίθεται στις απαιτήσεις της αγοράς – αντί στην προστασία των πολιτών. Ο στόχος είναι όλο και περισσότερο να μειωθούν οι τιμές κατά την παροχή τυποποιημένων προϊόντων , με φθηνότερες και ταχύτερες διαδικασίες παραγωγής.

 

Με απλά λόγια, η νόμιμη πρακτική έχει γίνει τυποποιημένη, όπως ακριβώς η νέα γραμμή συναρμολόγησης γνωστών αυτοκινήτων, η οποία έχει μειωθεί  σε ένα εργοστάσιο αλλαντικών. Σε αυτά τα εργοστάσια μειώνουν τις διάφορες πρώτες ύλες τους σε φτηνά, ομοιόμορφα και εύκολα στη διαχείριση υλικά, καθιστώντας τα έτσι κατάλληλα για την τυποποιημένη συσκευασία, αποθήκευση και απεικόνιση στην αγορά.  Έτσι λοιπόν και οι κατηγορούμενοι στην ποινική δίκη έχουν καταστεί ομογενοποιημένοι.

 

Όλο και περισσότερες νομικές εταρείες ευνοούν τον υψηλό κύκλο εργασιών και την ταχεία διακίνηση των  πελατών, με ελάχιστη μεμονωμένη επαφή  και κατακερματισμό στην εκπροσώπηση. Οι πελάτες μειώνονται αισθητά, καθώς κανείς στην πραγματικότητα δεν θέλει τα προϊόντα –τουλάχιστον όχι τα μη τυποποιημένα- καθώς αυτά κυκλοφορούν σε περίεργα σχήματα και μεγέθη.

 

Παράλληλα με τη συνολική περικοπή αμοιβής, οι αλλαγές θα εφαρμόσουν επίσης το σύστημα των στρεβλών οικονομικών  κινήτρων. Για παράδειγμα, ένας απλός ισχυρισμός ενοχής σε Ποινικό Δικαστήριο,  θα ανταμείψει τους δικηγόρους με 17% αύξηση του μισθού, ενώ αν ο πελάτης ομολογήσει την ενοχή του για μια σωματική βλάβη εκ προθέσεως σε προδικαστικό στάδιο όμως , ο δικηγόρος μπορει να ανταμειφθεί με αύξηση του μισθού έως και 20 %.

 

Αυτό σημαίνει πως οι δικηγόροι  θα πρέπει να έχουν οικονομικό κίνητρο, ώστε να πείθουν τους πελάτες τους να δηλώνουν την ενοχή τους νωρίς, διότι αν διεξαχθεί δίκη οι ίδιοι οι δικηγόροι θα χάσουν  κάποια χρήματα. Το ρίσκο είναι ότι η ενοχή των κατηγορουμένων ενδέχεται να αντιμετωπίζεται σαν προϊόν, αντί να προστατεύεται το άτομο όπως αρμόζει σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα . Αυτό είναι μία διαστροφή της δικαιοσύνης και δεν πρέπει να επιτρέπεται, πόσο μάλλον να ενθαρρύνεται , σε μία δημοκρατική κοιμωνία.

Πηγή: The Conversation

Μετάφραση & Επιμέλεια είδησης: Λαμπροπούλου Βικτώρια – Έφη Τσατταλιού